Itzulpengintza: ahozkotasuna eta egokitasuna uztartuz

Ariketa honetan beheko hiru produktu horiek bikoizteko zein ahozkotasun eredu erabiliko dugun aukeratu behar dugu. Produktu bakoitzak berariazko hainbat ezaugarri ditu eta horiek kontuan hartu beharko ditugu itzulpen hauek egiteko orduan. Euskararen kalitatea ona izan dadin, zuzentasunari, jatortasunari eta egokitasunari begiratu behar diogu. Hala ere, testuingurua eta lortu nahi dugun helburuaren arabera, posible da ezaugarri horiek guztiak ez betetzea.

a)      Torrente, el brazo tonto de la ley

Santiago Seguraren filme hau bikoizteko ezbairik gabe eredu normalizatzailea kualitatiboa aukeratu dut. Garrantzitsua da egungo euskararen erabilera aintzat hartzea benetakotasun soziolinguistikoa izateko. Ez zait iruditzen eredu nomatibizatzaile batek edota medialekto batek inolako arrakastarik lortuko lukeenik, izan ere, filme honetako hizkera oso berezia da. Erregistro informal baten azpitik dago baita kolokial baten behetik ere. Esan dezakegu argota eta tabuaren arteko aldaera bat erabiltzen duela. Hori dela eta, sasi euskara erabiltzea da nire ustez itzulpen hau egiteko modu onena.

Berbaldi honetan etengabe errepikatzen da “pajilla” hitza. Espainiako Errege Akademiaren hiztegira jo dut eta han horrela aurkitzen da:

 8. f. vulg. masturbación.

Herri-hizkera gisa definitzen du beraz, Torrentek bere jatorrizko hizkuntzan erebiltzen duena. Esapide trauskilak bilatu behar dira, beraz, testua itzultzeko.

b)      Irailak 11, albistegia

Albistegi honetarako euskara batua erabiliko nuke erregistro formal batekin. Mezua argi eta zehatz azaldu behar da. Zuzentasuna da beste ardatz bat; zuzetasun gramatikal eta akademikoa. Eredu normatibizatzaileak, gainera, despertsonalizatu egiten du informazioa eta baita kazetariaren ezaugarri pertsonalak ere. Horren harira, esan dezakegu, nolabaiteko demokrazia dakarrela; klasea eta bestelako hainbat ezaugarri ezabatzen dituelako.

Egokia iruditzen zait, era berean, RTVEk George Bushen hitzak azpititulu bidez itzuli izana. Ez dakit zehatz mehatz zein arrazoirengatik egin duten hautu hau. Hala ere, ezinbestekoa da gertaera horren aurrean nolako tonua, zenbat eten... erabiltzen duen entzutea. Bigarren hegazkina Dorre Bikien aurka jotzen denean ere soinu giroa ezinbestekoa dela pentsatzen dut, isiltasuna albistegi batean ohikoa ez izan arren eta  jendearen hitzak ulertzen ez badira ere, bertakoen urduritasuna eta zirrara antzeman dezakegu.

Bide batez, txundigarria iruditzen zait, aurkezlearen, Ana Blancoren, ziurtasuna hizkuntzan eta transmititzeko eran. Egunero tragedien berri eman arren, Dorre Bikien aurkako eraso hain ikusgarria izatean, dramatismo handiko albistea zelako.

c)      Fuga de cerebros

Filme hau itzultzeko eredu normalizatzailea erabiliko nuke. Normalizatzailearen barruan ,berriz, eredu kuantitatiboa. Izan ere, ezingo nuke kokatu film hau Euskal Herriko toki konkretu batean. Dena den, gustatuko litzaidake pertsonaia bakoitzaren maila soziala eta jatorria erakustea. Beraz, tokian tokiko aldaeren errealismoa erabiltzea ezinbestekoa iruditzen zait film hau itzultzeko ordua.

EITBk “Go!Azen” filmean ere ahozkotasun eredu hori erabiltzen du. “Fuga de cerebros” agian publiko zaharrago bati zuzendua dago baina ez zait iruditzen ikuslearen profila asko aldatzen denik. Nire aukera beraz, hein batean, lehendik eginda dagoen euskal fizkio eta entretenimenduaren kudeaketan oinarritu da.

 

Sare sozialak estatuak balira

Zer gertatuko zen sare sozialak estatuak izango balira? Facebook herrialde bat balitz? 

Infografia honetan lurralde bakoitzak sare sozial edo orrialde bat ordezkatzen du. Googleren inperioa dugu lurraren jaun eta jabe. Haren atzetik Facebook dago, "mundu errealeko" herrialde gehienak baino handiago eta hirugarren postuan Habbo. 

Interesgarria da era berean, sare sozial hauek izan duten bilakaera ikustea. 2007an MySpace zen lurreko boteretsuena, gaur egun berriz, ozeanoan galduta dagoen irla bat besterik ez da. Fenomeno honek planetaren antzekoa prozesua jarraitzen du. Lurra bera ere kontinente bakarra zen hasieran eta  handik, bost kontinente sortu ziren. Abiaduran dago aldea, beheko bi mapa hauen artean lau urte besterik ez daude. Horregatik, adi egon behar gara mundu birtualaren bilakaerari. Batek daki, agian, Facebook bera ere arrastorik gabe desagertuko den kontinente bat izango da.

                                     

2011

                                                                        2007

Iturria: Flowtown

Muxuka baina egurra ateratzen duten pailazoak

Joxe Mari Agirretxe, Porrotx pailazo lasartearra, izan da bisitan Multimedia Komunikazioa Masterrean. Mundura ez garela etorri sufritzera eta barrez jarri digu hitzaldiaren hasieratik sarrera bezala bere ikuskizunaren zati bat eginez. 

Euren ibilbide artistikoaren hasieratik euskara eta alaitasuna zituzten helburu pailazoek. Herrian eta herrigintzatik atera zirela dio Agirretxek eta orain profesionalak diren arren, ez dutela nahi lotura hori galdu. Haurrentzat eredu bihurtu zirenean gai sozialagoak lantzen hasi zirela kontatu digu eta errealitateko albisteetatik abestiak sortzeari ekin ziotela.

Gauzak horrela, hainbat elkartekin ari dira gaur egun lanean eta gai askoren inguruan abestu eta dantzatu dute; amatasuna, integrazioa, gurasoen banaketa, gaixotasunak...Elkarte horien artean daude, Aspanova (Minbizia duten haurren elkartea), Gehitu (Gay eta Lesbiana elkartea), etorkinenak... 

Gainera, euskal munduko artista askorekin kolaboratu dute: Jon Maia eta Unai Iturriaga bertsolariak, Aiora Renteria eta Aitor Gorosabel abeslariak...Ia 100 artistek parte hartu dute "Pirritx, Porrotx eta Marimototx & Bonberenea txaranga" azken diskoan.

Irrien Lagunak Klubaren baitan proiektu asko dituzte martxan. Klub hau bost zutabetan oinarritu dute: osasuna, natura, zientzia, kultura eta elkartasuna eta balore horiek irudikatzen dituzten pertsonaia bana sortu dute. Haien inguruan produktu transmedia oso bat eratu dute aldizkaria, web orria, sare sozialak, jai guneak, Zerainen aterpetxea, elkartasun elkartea, liburuak... Merchandacinga ere badute markaren barruan izan ere, irabazi asmorik gabeko elkartea izan arren, defizitarioa ez izateko finantziazioa lortzea zaila dela aitortu du Agirretxek.

Ilusioz eta elkarlanean proiektu asko lortu daitezkeela eta bere positibismoaz kutsatu digu."Maitasunez egindakoa maitasunez iristen da", Porrotx dixit.

Amaitu dugu #menderakaitzak!

Zuen laguntzarekin bukatu dugu Menderakaitzak produktu transmedia. Eskerrik asko Twitter, Facebook eta blogen bidez parte hartu duzuen guztioi.

Entzun hemen osorik gure irrati-nobela:

 

Zibertestu eraginkorrak egiteko zenbait gomendio

Multimedia komunikazioan mezua euskarrira egokitzeko beharraz.

Sareak hankaz gora jarri du komunikazioaren mundua baita testuak egiteko modua ere. Hipertestuak, multimediatasunak eta elkarreragiteak izugarri handitu dituzte produktu bat egitean dituzun aukerak eta zibertestuek hainbat elementu izan behar dituzte ezaugarri horiek aprobetxatzeko. Zentzu horretan, sekulako garrantzia hartu dute bi osagaiek; kotestua eta testuingurua. Alde batetik, testua fisikoki non kokatuko dugun ete gure erabiltzaileen perfil soziolinguistikoa zein den bestetik. 

Idazten hasterako orduan, garrantzitsua da xedea zehaztea. Hau da, gure produktuaren helburua zein izango den finkatzea;  informatzea, irakastea, pertsuaditzea, entretenitzea…Gauzak horrela, informazio hutserako egokia izan daitekeen hizkera adibidez, desegokia izan daiteke entretenitzeko. 

Audientzia bat aurreikustea ere ezinbestekoa da, baita haren inguruko erabaki soziolinguistikoak hartzea ere. Soslaia ez da berdina izango Lekeitioko zaharrentzat edo Laudioko gazteentzat, ezta ikasketak dituzten lagunentzat zein ez dituztenentzat… Beraz egokitasuna bilatu behar da egoera bakoitzerako. Izan ere, audientziaren profila ezagutzea eta haren hizkuntza gaitasunak zein diren jakitea ezinbestekoa da estrategia bat planteatzerako orduan. Audientziaren hizkera erabiliz gero, jendea harrapatuko duzu. Hitzek esanahi morfosintaktikoaz aparte, badutelako alderdi emozional bat.

Erabiltzaileek sarean duen portaera ere kontuan hartu behar da. Erabiltzailea internetera konektatzen denean, informazio fluxu erraldoi baten aurrean aurkitzen da. Kazetaritza digitalean garrantzitsua da, beraz, gurera ekartzeko titular deigarriak izatea. Gehienetan gainera, denbora gutxian informazio asko kontsumitzen du. Horregatik, komenigarria da testu laburrak jartzea eta informazio gehigarria hipertestua erabiliz eta estekak jarriz txertatzea. Ekarreragitean, berriz, hizkuntza informala nagusitu da erabiltzaileen artean. SMS, Chat… eraginez idatzizko eta ahozko hizkuntzaren mugak ezabatu dira. Dena den, maila informalean gabeziak ere agerian geratzen dira: erderakiko menpekotasuna, erabilera okerrak… Hori dela eta, sekulako garrantzia hartu dute hizkera eta erregistroek.

Horrez gain, zibertestuek badituzte euren berezitasunak irrati, telebista eta paperezko prentsarekin alderatuta. Multimedia izateak, hasiera batetik baldintzatzen du testua egiteko modua. Izan ere, dokumentazio lanetik hasita  pentsatu behar duzu multimedia izateak eskeintzen dizun euskarri aniztasun horretan. Interneti esker mezu batean testu idatzia, audioak, irudi estatikoak, bideoak eta infografiak izan ditzakeguko. 

Hori dela eta, produktuaren diseinua konplexuagoa da eta adi begiratu behar diogu  kotestuari; testua zein ingurutan txertatu behar dugun eta elementuak (bideoak, audioak, infografiak) nola enkajatu behar ditugun.  Gauzak horrela, egitura integratuak osa ditzakegu edo justatposizioan egon daitezke.

Sarerako formatu berriak sortzean, aurretik aipatutako ezaugarri guztiak bete behar ditugu komunikazioan eraginkorrak izateko eta gure ziber testuak eratzean euskararen kalitatea bermatzeko. Beti ere, hipertestuak, multimediatasunak eta elkarreragiteak eskaintzen dizkigun aukerak aprobetxatuz.

 

Menderakaitzak

Sormen Irratia ikasgairako produktu transmedia bat ari gara lantzen. Horretarako, Kukuxumuxuk atera berri duen Menderakaitzak kamisetan oinarritu gara. Bertan, Euskal Herriko historiako 44 emakume bildu dituzte. Hau ez da, ordea, produktu bukatu bat eta zure laguntza behar dugu istorioa amaitzeko.

Gure protagonistak, Maddik, bidaia berezi bat egingo du denboran zehar eta aurretik aipatutako emakume horietako batzuk ezagutuko ditu. Haiei buruz ezer gutxi daki, beraien izen abizenak eskuliburuetan agertzen ez direlako. Ziurrenik zuk ere ez dituzu ezagutuko. Jakin badakigu asko eta asko falta direla. Nork egon beharko luke? Zergatik?AnimaInformazio gehiagoz eta egin zure ekarpena gure istorioa borobiltzeko, ezinbestekoa dugu-eta!
Menderakaitzak facebooken
Informazio gehiago

 

Armiarmak euskararen sare birtualari buruz

Atsegin dut armiarma sareen estetika batez ere goizaldean, ihintzaz estalirik daudenean. Gero eta handiagoak orduan eta ikusgarriagoak. Euskararen marasma birtualean ere badira harremanak ehuntzen dituzten armiama indartsuak eta euskara ikusgarri egiten dutenak internetako sare erraldoietan. Haietako batzuk, Luistxo Fenandez (sustatu.com), Ander Arbelaitz (argia.com), Hasier Etxebarria (zuzeu.com), Idurre Eskisabel (berria.info) Maite Goñi (euskaljakintza.com) eta Lontzo Sainz (eitb.com) , hizketan aritu zaizkigu "Euskararen komunitate birtualak: nola ehundu harreman sareak" mahainguruan.

Hauetako “armiarma” bakoitzak komunitate bat kudeatzen du, balizko euskararen komunitate birtuala izango litzatekeen sare handiagoa baten baitan. Balizkoa diot, interneten komunitate kontzeptua definitzen zailtasunak izan zituztelako bertan bildutakoek. Dena den, niri iritziz,  euskara erabiltzen duen internauta bakoitzak ehuntzen du sarea eta hori izan zen jardunaldian nagusitu zen ideietako bat; hau da, hizlari eta erabiltzaileengan zegoela ardura. Izan ere, Fernandezek eta Sainzek bat egin zuten internet tresna besterik ez dela eta hizlarien esku dagoela erabilpena adieraztean.

Ikuspegi baikorra izan zuen oro har mahainguruak eta Goñik eta Arbelaitzek euskararentzat momentu  aproposa zela azpimarratu zuten. Arbelaitzen iritziz, hizkuntza zaharkituaren zama kentzen ari da eta hori baieztatzen duen datuak eman zituen. "Munduan 6.000 hizkuntza ingurua daude, eta wikipedian sarrera gehien dituzten hizkuntzen sailakapenean euskara 43, hizkuntza da", esan zuen Argiako Kazetariak. 

Goñik  erronka honen aurrean prestatuta gaudela gaineratu zuen. Izan ere, gakoa euskarazko edukiak sortzean jarri zuen, web 2.0 oinarritutako filosofian edonor da informazioaren ekoizle eta horiek ekoizteak gainera erabiltzaileei nortasun digital bat eraikitzen laguntzen du Goñirez iritziz. Aritu, erabili baina batez ere soinua atera dira arrakasta izateko gakoak, baita hizkuntza gutxitu baten kasuan ere.

Dena den, izan ziren, jardunaldiei tonu ezkorragoa eman zioten gaiak ere, batez ere alor ekonomikoaren ingurukoak.  Izan ere, Fernandezek eta Eskisabelek bat egin zuten diru-kontuen zailtasunak aipatzean. "Euskarak ez dauka helburu komertzialik interneten”, esan zuen Fernandezek eta Eskisabelek kontsumitzaile birtualen eskasia gaineratu zuen. 

Alde batetik, etengabe formula berriak probatzearen garrantzia azpimarratu zuten internauta berriak eurenganatzeko baina bestetik diru laguntzen garrantzia aldarrikatu zuten eta puntu horretan parte hartzaile guztiak instituzio publikoei ardurak hartzeko eskatu zieten. Dena den, mozketen testuinguru honetan, oso ilun ikusten zuten denek ere epe laburrera etorkizuna.

Izan ere garrantzitsua da harremanak ehuntzen jarraitzeko baliabideak izatea gure armiarma intsektuak jan ez ditzaten, azken batean hauek gabe Internet bihurtu den marasma erraldoi honek euskararen komunitatea irentsi dezakelako.