Sormen Irratia ikasgairako produktu transmedia bat ari gara lantzen. Horretarako, Kukuxumuxuk atera berri duen Menderakaitzak kamisetan oinarritu gara. Bertan, Euskal Herriko historiako 44 emakume bildu dituzte. Hau ez da, ordea, produktu bukatu bat eta zure laguntza behar dugu istorioa amaitzeko. Gure protagonistak, Maddik, bidaia berezi bat egingo du denboran zehar eta aurretik aipatutako emakume horietako batzuk ezagutuko ditu. Haiei buruz ezer gutxi daki, beraien izen abizenak eskuliburuetan agertzen ez direlako. Ziurrenik zuk ere ez dituzu ezagutuko. Jakin badakigu asko eta asko falta direla. Nork egon beharko luke? Zergatik?AnimaInformazio gehiagoz eta egin zure ekarpena gure istorioa borobiltzeko, ezinbestekoa dugu-eta! Menderakaitzak facebooken Informazio gehiago
Atsegin dut armiarma sareen estetika batez ere goizaldean, ihintzaz estalirik daudenean. Gero eta handiagoak orduan eta ikusgarriagoak. Euskararen marasma birtualean ere badira harremanak ehuntzen dituzten armiama indartsuak eta euskara ikusgarri egiten dutenak internetako sare erraldoietan. Haietako batzuk, Luistxo Fenandez (sustatu.com), Ander Arbelaitz (argia.com), Hasier Etxebarria (zuzeu.com), Idurre Eskisabel (berria.info) Maite Goñi (euskaljakintza.com) eta Lontzo Sainz (eitb.com) , hizketan aritu zaizkigu "Euskararen komunitate birtualak: nola ehundu harreman sareak" mahainguruan.
Hauetako “armiarma” bakoitzak komunitate bat kudeatzen du, balizko euskararen komunitate birtuala izango litzatekeen sare handiagoa baten baitan. Balizkoa diot, interneten komunitate kontzeptua definitzen zailtasunak izan zituztelako bertan bildutakoek. Dena den, niri iritziz, euskara erabiltzen duen internauta bakoitzak ehuntzen du sarea eta hori izan zen jardunaldian nagusitu zen ideietako bat; hau da, hizlari eta erabiltzaileengan zegoela ardura. Izan ere, Fernandezek eta Sainzek bat egin zuten internet tresna besterik ez dela eta hizlarien esku dagoela erabilpena adieraztean.
Ikuspegi baikorra izan zuen oro har mahainguruak eta Goñik eta Arbelaitzek euskararentzat momentu aproposa zela azpimarratu zuten. Arbelaitzen iritziz, hizkuntza zaharkituaren zama kentzen ari da eta hori baieztatzen duen datuak eman zituen. "Munduan 6.000 hizkuntza ingurua daude, eta wikipedian sarrera gehien dituzten hizkuntzen sailakapenean euskara 43, hizkuntza da", esan zuen Argiako Kazetariak.
Goñik erronka honen aurrean prestatuta gaudela gaineratu zuen. Izan ere, gakoa euskarazko edukiak sortzean jarri zuen, web 2.0 oinarritutako filosofian edonor da informazioaren ekoizle eta horiek ekoizteak gainera erabiltzaileei nortasun digital bat eraikitzen laguntzen du Goñirez iritziz. Aritu, erabili baina batez ere soinua atera dira arrakasta izateko gakoak, baita hizkuntza gutxitu baten kasuan ere.
Dena den, izan ziren, jardunaldiei tonu ezkorragoa eman zioten gaiak ere, batez ere alor ekonomikoaren ingurukoak. Izan ere, Fernandezek eta Eskisabelek bat egin zuten diru-kontuen zailtasunak aipatzean. "Euskarak ez dauka helburu komertzialik interneten”, esan zuen Fernandezek eta Eskisabelek kontsumitzaile birtualen eskasia gaineratu zuen.
Alde batetik, etengabe formula berriak probatzearen garrantzia azpimarratu zuten internauta berriak eurenganatzeko baina bestetik diru laguntzen garrantzia aldarrikatu zuten eta puntu horretan parte hartzaile guztiak instituzio publikoei ardurak hartzeko eskatu zieten. Dena den, mozketen testuinguru honetan, oso ilun ikusten zuten denek ere epe laburrera etorkizuna.
Izan ere garrantzitsua da harremanak ehuntzen jarraitzeko baliabideak izatea gure armiarma intsektuak jan ez ditzaten, azken batean hauek gabe Internet bihurtu den marasma erraldoi honek euskararen komunitatea irentsi dezakelako.
Umorezko generoa ez da bereziki euskaldunok sarean landu dugun zerbait. Internet euskaraz kontsumitzea nahi badugu, alor guztietako euskarazko edukiak topatzeko aukera izan beharko genuke. Sarean murgiltzean ordea, berehala konturatuko gara euskaraz irakur dezakegun gehiena informazio edukiei buruzkoa dela eta umorea jorratzen duten gaiak ez direla ugariak.
Alabaina, zorionez, baditugu umorean euskara jorratzen duten adibide batzuk. Zaldieroak (@zaldieroa), esaterako, Twitterren zeresan asko ematen du eta ez dira gutxi haren inguruan egiten diren aipamenak baina ez da berez hedabide multimediarako sortutako zerbait, papererako baizik. Gauza bera gertatzen da Argiarekin. Argiak badu bere web atarian umorezko gunea, baina bertan aurkitzen diren eduki gehienak aldizkarikoak dira. Dena den, salbuespen bat ere bada tartean; interneterako propio pentsatutako “Beraduegi”saioa.
“Beranduegi” Gorka Bereziartua eta Unai Brea kazetariek egindako telebista programa da. Bertan azken egunetako aktualitatearen errepaso bat egiten dute begirada zorrotzez eta umorea erabiliz.
Sustatu edo Zuzeu (zuzeu.com) bezalako atariek, berriz, ez dute umorea deituriko txokorik, etiketa bat besterik ez da euren atarietan. Hala ere, adibide politak aurkitu ditut kuxkuxuean nenbilela ZuZeun, adibidez, Kakaume argitaratzen da astero.
Horrez gain, EITBko umorezko saioek ere aipatu behar ditugu, izan ere, Euskarri Irratiko Oilategiak eta EITBko Wazemank/Finaldiako Bandak badute interneten garapena Facebooken bitartez.
Baina salbuespenak salbuespen esan dezakegu hedabideek oro har ez dutela umorean inbertitu. Ez behintzat sarearentzat bereziki egindako umorean. Lehen egiten dutena interneten zintzilikatzera mugatu dira eta ez dituzte formula berriak probatu.
Horregatik, gaur egun, eduki aldetik gai arinak falta dira unibertso digitalean. Arlo guztietako edukiak euskaraz aurkitu ahal izateko, norabide horretatik jo behar dugu. Eskaintza handitu behar da eta eskaintzak erakargarria izan behar du. Horretarako noski edukiak egin behar dira eta euskarazko sorkuntza landu eta sustatu ere egin behar da.
Gainera, ez nuke amaitu nahi post hau umorea eta bere testuinguruaz hitz egin gabe. Izan ere, umoreak ere badu bere testuingurua eta euskaldunok sarean egiten duguna aztertuta, gurea oso grazia euskalduna eta kritikoa dela esan dezakegu. Bestela, eman begirada bat atari honi http://eu.umap.eu/umorea/
Badira mila arrazoi sare sozialek euskarari egin diezaioketen ekarpena handia dela pentsatzeko. Komunikazioak dimentsio berri bat hartu du sare sozialiei esker eta fenomeno berria izan arren, indarrez sartu dira gure bizitzetan. Beraz, garrantzitsua da euskarak bere lekua izatea panorama berri honetan eta horren bidez, euskaldunok mundu zabalera edukiak zabaltzeko hizkuntza bihurtzea.
Horrez gain, bada beste arrazoi bat euskara sare sozialetan sustatzeko; kausa- ondorio harreman logikoa. Eusko Jaurlartizak argitaratutako "Euskara Hedabideetan" txostenaren arabera, gazteak dira lehenetsi beharreko adin taldea. Gainera, Euskal Herriko testuinguru soziolinguistikoa kontuan hartzen badugu, berehala ohartuko gara eurengan hazi dela elebitasuna gehien. Adin talde honek sare sozialak erabat integratuta ditu bere egunerokoan eta hauetan euskararen erabilera gailenduko balitz, lorpen handia litzateke hizkuntzarentzat. Izan ere, ezin dugu ahaztu gazteak direla etorkizuna, baita hizkuntza batena ere.
Dena den, puntu honetan ere ohiko komunikazioko patroi berberak errepikatzen dira. Nerabeek sare sozialetan ditzuten praktika linguistikoak aztertu dituzte esperientzia baten bidez, Soziolinguistika Klusterra eta Kultur Kabia-Topaguneak eta emaitzak txosten batean dituzte: "Interneteko sare sozialak eta euskara txostena". Ondorio nagusietako bat da herrian eta etxean euskararen presentzia esanguratsurik ez duten nerabeek sare sozialetan euskara era sinbolikoan bakarrik erabiltzen dutela; agurrak idatzi, eskerrak eman… Gainera euskara batuan eta laburdurarik gabe egiten dute, eta hori ez da oso erosoa bat-bateko mezuetan. Testuinguru euskaldun batean bizi eta egunerokoan euskara erabiltzen dutenen artean, berriz, SMS idazkera gailentzen da baita euskaraz ere.
Era berean, garrantzitsua iruditzen zait euskal komunitatearentzat euskaraz izatea teknologiak eskaintzen dituen tresnak; nabigatzaileak, office… Eskoletan aplikazioak euskaraz konfiguratuta badaude, errazagoa izango da gazteek euren etxeetan ere gauza bera egitea. Sare sozialetan gainera badira erabiltzaileei esker egindako lorpenak: Tuenti eta Facebook euskaratzea. Twitterrek ere gauza bera egin dezan martxan da kanpaina bat. Ekimen hori babesteko #basquetwitter hashtaga erabil dezakete tuiteroek.
Hizkuntza gutxitu batentzat erronka handia da unibertso digitalean komunitate indartsu bat sortzea baina gazteen artean erabilera bermatzen bada, arrakasta izango dugu mundu erreal zein birtualean.
Azpeitian hamarretik bederatzi herritar elebidunak dira. Kopuru garrantzitsua da ezbairik gabe eta esan dezakegu euskara indartsua dela herrian. Hala ere, ezin dezakegu ahaztu Uztarria ez balitz azpeitiarrek ez luketela herrian gertatzen denaren berri euskaraz jasotzeko aukerarik izango.
Uztarriak bi euskarritan plazaratzen ditu bere edukiak. Alde batetik, 1999ko azaroaz geroztik, hilabetero ateratzen du aldizkaria paperean eta bestetik, 2002aren hasieran martxan jarritako web ataria du.
Uztarria.com atarian jarriko dut arreta euskarazko komunikabide digital eta multimediak aztertzen ari garelako. Web atari honek herritarrrei zerbitzu osoa eman nahi die eta horretarako edukiak bi zutabetan oinarritzen ditu: informazioa eta iritzia.
Informazioari dagokionez, albisteez gain beste hainbat gauzaz ere informatzen du: agenda, komertzio gida, farmaziak...Gainera herriko gainerako eragileekin elkarlanean dago eta hauentzat ere plataforma bat da. Guzti hau euskara hutsean egiten du eta horri esker irakurleak ez du beste hizkuntza batera pasatu beharrik informazioa topatu nahi duenean.
Iritziari dagokionez, Uztarria iritzia plazaratzeko ohikoa bihurtu dela esan dezakegu herriko eztabaidetan. Herrian polemika gehien sortzen duten albisteek iruzkin asko izaten dituzte sarean. Beraz, uztarria.com Azpeitiako beste plaza bat bihurtu da unibertso digitalean eta bere gertutasunak irakurleak eruren iritziak ematera bultzatzen ditu okindegian ala tabernan baleude bezala.
Gainera, herritar askok parte hartzea bermatuta dago hedabidearen blog komunitate indartsuaren bidez. Pertsonalak zein taldekoak izan daitezke blogak. Taldeei dagokionez elkarteak dira eurak kudeatzen dituztenak gehienetan: Gaztetxea, Xanjuandegiko auzo elkartea...
Horrez gain, online dagoen "agora" moduan funtzionatzen duela egiaztatzen duen iragarkien txokoa ere aipatu behar dugu. Bertan herritarrek arlo ezberdinetako kontuak komunikatzen dituzte: lana eskeintzen dutela, kotxea partekatu nahi dutela, diru-zorroa galdu zaiela...
Izan ere, herritarre parte hartzea da uztarri.com-ek saretik gehien aprobetxatu duen baliabidea. Interneteko produktuek berezkoak dituzten gainerako baliabideak; multimediatasuna edota hipertestua ez ditu gehiegi erabiltzen. Horrez gain, ez dago guztiz errotuta sare sozialetan. Hala ere, badu horma Facebooken eta baita perfila ere Twitterren. Hedabideak gainera, webgunean pisu gehiago jarri eta 2011ko dituen asmoei begira "duela zortzi urte sortutako ataria berritzeko garaia" dela aitortzen du.
Eduki guztietan euskara batua erabiltzen dute. Euskara jatorra da, hiztegi zabalekoa, zuzena eta zahar eta gazte guztiek ulertzeko modukoa. Idazteko formari dagokionez interneti dagokion edukien eskakizunak betetzen ditu :
Horrez gain, bada hizkuntzari buruz aipatu nahi nukeen beste puntu bat. Azpeitiarrek badute oso eurena den hizkera mota bat. Uztarriak hizkera hori erabiltzen du bere izenburuan “Azpeitiko ataye” eta baita datan ere “2011ko abenduek 11, jaiye”. Horrek gertutasuna eta naturaltasuna ematen dio hedabideari. Aipatutako hizkera da, bestalde, irakurle gehienek euren iritzia ematerako orduan erabiltzen dutena. Aurretik esandakoa areagotzen du honek, herritarrek euren usteak plazaratzean aurrez aurre hitz egiten baleude bezala idazten dute. Dena den, Uztarriako kideek irakurle hauekin feed back-a egiten badute euskara batuan egiten dute.
Uztarria.com atariak, beraz, azpeitiarrei prentsa euskalduna kontsumitzeko aukera ematen die modu naturalean, gertutasuna ardatz eta maiztasun batekin. Kontsumitu ez ezik, parte hartzeko aukera ere ematen die unibertso digitalean Azpeitiako plaza bihurtuz, Hau guztia, Maialen Lujanbioren hitzak aprobetxatuz "euskaratik eta euskaraz".
